Hien DangCuối năm luôn mang một thứ cảm xúc thật đặc biệt: man mác, dịu nhẹ nhưng cũng đầy những cơn sóng ngầm khó gọi tên. Khi phố xá lên đèn, khi những bản nhạc quen thuộc của mùa lễ hội vang lên đâu đó, chúng ta dễ bất giác ngoái nhìn lại hành trình đã qua. Vì sao thời khắc chuyển giao năm cũ – năm mới lại khiến con người hoài niệm đến vậy?
Khi nhịp sống chậm lại, cảm xúc có chỗ để lên tiếng
Trong suốt một năm, phần lớn chúng ta cuốn vào công việc, các kế hoạch hay những mục tiêu phải hoàn thành. Nhịp sống nhanh khiến tâm trí luôn trong trạng thái “tiến về phía trước”, ít khi có thời gian thực sự để dừng lại. Nhưng đến cuối năm, khi công việc lắng xuống, các cuộc hẹn tụ họp nhiều hơn và không khí lễ hội lan tỏa, nhịp sống vô hình chậm lại. Khoảng lặng này mở ra cơ hội cho cảm xúc được cất tiếng nói.
Hoài niệm xuất hiện như một phản ứng tự nhiên khi ta có thời gian quan sát lại chính mình. Đó có thể là những ngày đẹp, những khoảnh khắc tiếc nuối, hoặc đơn giản chỉ là cảm giác thời gian trôi nhanh đến mức khiến ta muốn giữ lại vài mảnh ký ức. Cuối năm, bất giác ta thả mình vào dòng hồi ức ấy, thấy mình mềm đi, lắng lại.
Ánh đèn, mùi hương và âm thanh gợi nhớ ký ức
Có những yếu tố rất đời thường nhưng lại kích hoạt ký ức mạnh mẽ: ánh đèn trang trí, mùi quế – gừng – cam trong những món ăn mùa lễ, tiếng nhạc Giáng Sinh hoặc đơn giản là tiết trời se lạnh. Tâm lý học gọi đây là “triggers” – những tác nhân đánh thức vùng ký ức cảm xúc trong não. Khi mắt nhìn thấy một hình ảnh quen thuộc, khi tai bắt gặp một giai điệu cũ hay khi mũi thoảng qua mùi hương gắn với một kỷ niệm nào đó, não bộ lập tức kích hoạt hệ thống lưu trữ ký ức dài hạn. Những ký ức này không chỉ là hình ảnh, mà còn đi kèm cảm xúc nguyên bản của thời điểm đó. Các “triggers” hoạt động rất bản năng, ta không chủ động gọi ký ức về, nhưng chúng tự tìm đường trở lại khi gặp đúng tác nhân đánh thức.
Cuối năm, những tác nhân ấy xuất hiện dày đặc hơn bao giờ hết. Chúng kéo ta trở về những mùa lễ hội cũ: một chuyến du lịch cùng gia đình, lần đầu tự đón giao thừa xa nhà, một mối quan hệ đã dừng lại, hay đơn giản là khoảnh khắc hạnh phúc khi cùng bạn bè đếm ngược đón năm mới. Những ký ức đẹp làm ta ấm lòng, còn đôi chút xót xa đôi khi lại khiến ta thấy mình trưởng thành hơn.
Hoài niệm không chỉ là nhớ về quá khứ, đó còn là cách bộ não giúp ta kết nối những sự kiện đã trải qua, để từ đó hiểu rõ hơn về con người mình ngày hôm nay.
Khoảnh khắc chuyển giao mang tính biểu tượng
Trong văn hóa Á Đông lẫn phương Tây, thời khắc chuyển giao năm cũ – năm mới luôn mang tính biểu tượng mạnh mẽ. Nó đánh dấu sự kết thúc và mở ra điều mới mẻ. Con người vốn có nhu cầu tìm kiếm ý nghĩa, vì vậy những mốc thời gian mang tính tượng trưng thường khiến tâm trí chúng ta hoạt động sâu hơn.
Cuối năm giống như một trang sách cuối cùng. Khi chuẩn bị lật sang trang mới, ai cũng có xu hướng đọc lại đôi dòng trước đó. Bản chất của hoài niệm chính là vậy: vừa nhìn lại, vừa chuẩn bị bước tiếp. Những gì đã xảy ra, dù là thành tựu, sai lầm hay những chuyện ta từng bỏ qua, đều trở thành chất liệu để ta viết tiếp chương tiếp theo của cuộc đời mình.
Áp lực “phải tổng kết” khiến ta hướng về quá khứ
Không thể phủ nhận rằng xã hội ngày nay tạo ra một áp lực vô hình vào cuối năm. Người ta thường hỏi nhau: “Năm nay bạn đã làm được gì?”, “Điều gì khiến bạn tự hào nhất?”, “Bạn muốn thay đổi điều gì trong năm tới?”. Những câu hỏi tưởng chừng đơn giản này lại vô tình đẩy tâm trí ta vào chế độ “đánh giá lại”.
Việc tổng kết không chỉ đến từ công việc mà còn từ mối quan hệ, cuộc sống cá nhân, tài chính, sức khỏe… Khi nhìn lại, ta dễ thấy những điều bỏ lỡ hoặc những cột mốc từng khiến mình vui. Hoài niệm góp phần giúp ta đặt lại cân bằng, xác định điều gì quan trọng, điều gì nên buông bỏ và điều gì cần tiếp tục theo đuổi trong năm mới.
Hoài niệm – một cảm xúc đẹp và cần thiết
Dù đôi khi khiến ta chùng lòng, hoài niệm lại là một trong những cảm xúc tích cực nhất theo nghiên cứu tâm lý học. Nó giúp con người cảm thấy gắn kết hơn, giúp ta hiểu rằng cuộc sống đã có những khoảnh khắc ý nghĩa và ta không hề đơn độc. Hoài niệm cũng mang tính chữa lành: khi nhìn lại, ta có cơ hội đối diện với những điều từng đau lòng và nhận ra mình đã mạnh mẽ hơn bao nhiêu.
Trong nhịp sống hiện đại, cảm giác hoài niệm cuối năm trở thành điều đáng trân trọng. Nó nhắc ta sống chậm lại, biết ơn những gì đã có và sẵn sàng cho những điều sắp đến.
Cuối năm không chỉ là thời điểm đếm ngược hay viết ra những mục tiêu mới. Đó còn là hành trình nội tâm, nơi mỗi người tự đối thoại với chính mình. Và trong khoảnh khắc hoài niệm ấy, ta tìm thấy sự kết nối, sự trưởng thành và một chút dịu dàng dành cho quá khứ, để rồi bước vào năm mới với tâm thế nhẹ nhõm và đầy hy vọng.
H.D
Có thể bạn quan tâm: