Uyen NguyenCó một nghịch lý của thời đại: khi thế giới càng vội vã, con người càng khao khát được sống chậm. Khi công nghệ càng tối tân, nhu cầu trở về với sự giản dị, sâu sắc lại càng lớn. Và trong lúc mọi thứ dường như chạy đua với thời gian, chính sự chậm rãi lại nổi lên như một quyền lực mới, quyền lực của sự sáng suốt, bền vững và tự chủ.
Độc giả có thể đọc bài viết bằng tiếng Anh tại phiên bản tiếng Anh của bài viết này
Read the full English version of this feature
Chúng ta đang sống trong một xã hội “nghiện tốc độ”. Email cần trả lời trong vài phút. Dữ liệu cần được xử lý trong tích tắc. Những cuộc họp nối tiếp nhau như thể đồng hồ không còn khoảng nghỉ. Trên mạng xã hội, ai nhanh hơn thì thắng, ai chậm hơn sẽ bị lãng quên.
Nhưng tốc độ, nếu không được đặt trong một bối cảnh đúng đắn, lại có thể biến thành áp lực vô hình. Một CEO có thể đưa ra quyết định vội vã để “bắt kịp trend”, nhưng cái giá là sự thiếu chuẩn xác, dẫn đến rủi ro khổng lồ. Một nhân viên có thể hoàn thành 10 báo cáo/ngày, nhưng lại đánh mất chiều sâu phân tích, thứ vốn mang lại giá trị thật sự. Tốc độ khiến con người bề mặt hóa: đọc nhanh nhưng không hiểu sâu, phản ứng nhanh nhưng ít khi suy nghĩ thấu đáo.
Điều đáng nói là: “chậm rãi” không đồng nghĩa với lười biếng hay trì hoãn. Nó là một thái độ sống có chủ ý. Chậm là để quan sát, để cảm nhận, để đưa ra quyết định có gốc rễ và có chiều sâu. Trong nghệ thuật thủ công, mỗi mũi kim, mỗi đường chỉ đều cần đến sự kiên nhẫn. Trong ẩm thực, một món ăn haute cuisine cần hàng giờ để chuẩn bị. Trong lãnh đạo, một chiến lược dài hạn không thể được quyết định trong một buổi họp chóng vánh. Chậm rãi chính là nền móng của sự tinh xảo. Không có kiệt tác nào được tạo nên trong sự hối hả.
Những minh chứng trong kinh doanh toàn cầu
Nếu nhìn vào những thương hiệu xa xỉ, ta thấy rõ: chậm là một chiến lược kinh doanh.
- Hermès: Hơn 180 năm qua, hãng luôn kiên định sản xuất thủ công, số lượng hạn chế. Sự khan hiếm tạo nên giá trị. Người ta không mua một chiếc túi Birkin chỉ vì nó đẹp, mà vì nó là kết quả của hàng trăm giờ lao động tỉ mỉ.
- Rolex: Dù cầu vượt cung, hãng vẫn duy trì nhịp sản xuất vừa phải, thay vì chạy theo sản lượng. Điều đó khiến mỗi chiếc đồng hồ trở thành biểu tượng của sự bền bỉ và đẳng cấp.
- Apple (trái ngược với hình ảnh “tốc độ công nghệ”): nhiều quyết định mang tính chiến lược của Apple lại được thai nghén qua hàng năm trời, từ thiết kế đến trải nghiệm người dùng, thay vì “đi tắt” như nhiều công ty khác.
Ở Việt Nam, có thể thấy trong ngành F&B, một số thương hiệu cà phê boutique hoặc bánh ngọt thủ công đang nổi lên. Họ không chọn mô hình “mở chuỗi ồ ạt”, mà tập trung vào trải nghiệm tinh tế, cá nhân hóa. Chính sự “chậm” ấy lại tạo nên sự khác biệt.
Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới Davos 2025, nhiều nhà lãnh đạo nhắc đến khái niệm mindful leadership – lãnh đạo chánh niệm. Thông điệp này không phải là một “trend wellness”, mà là một yêu cầu của thời đại. Một quyết định chính sách có thể ảnh hưởng đến hàng triệu người. Một chiến lược đầu tư có thể định hình cả một nền kinh tế. Trong bối cảnh đó, “dừng lại để suy xét” không phải là xa xỉ, mà là trách nhiệm.
Nhiều CEO hàng đầu thừa nhận họ đã thay đổi thói quen: từ chạy theo lịch họp kín mít sang “chừa khoảng trống” để đọc, để học, để nghĩ. Chính những khoảng chậm ấy lại giúp họ đưa ra những lựa chọn sáng suốt và nhân văn hơn.
Khái niệm slow economy ngày càng được nhắc đến: ít sản phẩm hơn, vòng đời dài hơn, giá trị bền hơn.
Trong ngành thời trang, thay vì chạy theo fast fashion (nhanh, rẻ, vứt bỏ), thế giới đang chuyển dịch sang sustainable fashion: ít hơn, nhưng đáng giá.
Trong ngành thực phẩm, xu hướng farm-to-table hay organic cũng chính là một biểu hiện của “kinh tế chậm”: minh bạch, tự nhiên, chăm chút. Trong giáo dục, “slow learning” được khuyến khích – học sâu thay vì học nhanh, để tri thức trở thành một phần của nhân cách. Tất cả cho thấy: sự chậm rãi đang quay trở lại như một trụ cột mới của phát triển bền vững.
Với giới doanh nhân, “chậm” đôi khi đồng nghĩa với nghỉ ngơi đúng nghĩa. Một kỳ retreat, một buổi thiền sáng, hay một buổi chiều dành cho gia đình, không phải là sự lãng phí thời gian, mà là đầu tư vào năng lượng tinh thần. Nhiều nghiên cứu cho thấy: những lãnh đạo biết “tạm dừng” lại chính là những người sáng tạo nhất, có khả năng kết nối mạnh mẽ nhất.
Chậm rãi cũng chính là cách để ta “trở về” với bản thân. Trong một thế giới ồn ào, người biết dành cho mình những khoảnh khắc lặng im mới thực sự làm chủ cuộc đời.
Tiền bạc có thể kiếm thêm. Công nghệ có thể mua được. Nhưng thời gian để sống chậm lại là thứ xa xỉ. Người dám chọn sống chậm chính là người có quyền tự do thật sự. Bởi họ không bị cuốn trôi, mà biết tự tạo ra nhịp điệu riêng cho cuộc sống. Và rồi, ta nhận ra: sự chậm rãi không chỉ là một lựa chọn cá nhân, mà là “một tuyên ngôn xã hội”. Nó nói rằng ta không bị định nghĩa bởi tốc độ, mà bởi chiều sâu.
| Trong thế giới hối hả, chậm rãi không đồng nghĩa với tụt lại. Nó là sự dũng cảm, sự tự chủ, là quyền năng để nhìn xa hơn và đi xa hơn. Sự chậm rãi chính là sức mạnh mềm của kỷ nguyên tốc độ, nơi thành công không chỉ đo bằng tốc độ hoàn thành, mà bằng chiều sâu giá trị mà ta tạo ra. |
Text: MINH NGUYỄN
Có thể bạn quan tâm: