Nam PhamThể hiện tinh thần đỉnh cao của nhiều thế kỷ thực hành nấu ăn tại Nhật Bản, Wasoku là một trong những quy tắc ăn uống nhấn mạnh sự đa dạng và cân bằng trong ẩm thực Nhật Bản, đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO.
Ẩm thực Nhật Bản luôn chứa đựng những món ăn đặc biệt và phổ biến nhất trên thế giới vì nhiều lý do. Đặc biệt là Wasoku, một quy tắc ăn uống ghi dấu ấn sâu sắc trong phong tục xã hội của đất nước này đã được truyền tụng hơn một nghìn năm qua. Wasoku hay 和 trong tiếng Nhật có nghĩa đen là thức ăn Nhật Bản và đặc biệt, 和 trong ký tự Trung Quốc còn có nghĩa là sự hài hòa. Dựa trên các quy tắc như sử dụng năm màu (đen, trắng, đỏ, vàng và xanh lá), năm kỹ thuật nấu ăn (thực phẩm thô, nướng, hấp, luộc và chiên), năm hương vị cơ bản (mặn, ngọt, chua, đắng và hương vị unami), năm sự thích hợp (nhiệt độ, nguyên liệu, lượng dùng, kỹ thuật và tinh thần), Wasoku không phải tự nhiên mà được mọi người ca ngợi là bảng màu của hương vị đại diện cho sự thẩm mỹ và giá trị truyền thống quan trọng nhất trong văn hóa Nhật Bản.
Sống ở một đất nước may mắn có bốn mùa và rất nhiều ưu ái từ biển và đất, người dân Nhật Bản luôn coi trọng thiên nhiên và phát triển một nền văn hóa với lối sống đặc biệt. Tính thời vụ đóng một vai trò rất quan trọng trong phần lớn văn hóa Nhật Bản, và tinh túy ẩm thực Nhật Wasoku cũng không ngoại lệ. Mùa cao điểm của một thành phần cụ thể được gọi là “shun” (旬), và “shun” của các loại thực phẩm luôn đóng vị trí quan trọng trong ẩm thực Nhật Bản. Ví dụ, quýt là đại diện tốt nhất vào mùa đông và dưa chuột là “nữ hoàng” dành cho mùa hè. Hay hạt dẻ là món không thể thiếu vào mùa thu tới các thành phần gạo, protein hoặc những nụ non mềm từ cây dại luôn là nguyên liệu đại diện cho mùa xuân. Do đó, vẻ đẹp của Wasoku được xem xét trên các lựa chọn tốt nhất dựa theo mùa và mỗi mùa người ta có thể mong đợi những món ăn khác nhau với sự tươi mới và ngon lành nhất.
Với những sự hài hòa đặc biệt từ quy tắc năm yếu tố, những bữa ăn Wasoku không chỉ mang lại hành trình giác quan tuyệt diệu và đầy sáng tạo mà còn chứa đựng nhiều lợi ích tuyệt vời cho người dùng. Ở Nhật Bản, béo phì được xem là một tội ác, vì vậy mỗi người dân đều rất chú trọng đến lượng thức ăn mình sử dụng. Với bản chất mang đến sự cân bằng dinh dưỡng lý tưởng cùng những thành phần thực phẩm sạch, chế độ ăn Wasoku chứa rất ít chất béo động vật, nguyên nhân chính của béo phì. Đặc biệt, Wasoku không thể thiếu gạo, một thực phẩm chính ít chất béo, tạo cảm giác no và có khả năng cải thiện sức khỏe hiệu quả trong bữa ăn hằng ngày. Bên cạnh đó, những thành phần khác như đậu nành, trà xanh, nấm,… trong chế độ ăn này cũng góp phần quan trọng trong những nguyên nhân tăng cao tuổi thọ cho người Nhật Bản.
Một bài học quan trọng không kém từ cách ăn uống của người Nhật trong Wasoku đó là phục vụ bữa ăn theo quy tắc nhỏ và ít hơn. Những món ăn với khẩu phần khoảng một nửa so với những gì chúng ta nhận được sẽ ngăn cản việc ăn quá nhiều và tiêu hóa tốt hơn. Nếu đang tìm một số phân loại khác nhau về Wasoku, hãy thử trải nghiệm phong cách Shojin Ryori (thuần chay được phổ biến bởi đạo Thiền tông), Kaiseki Ryori (phục vụ trước buổi trà đạo), hay Honzen Ryori (một bữa ăn chính từ tầng lớp quý tộc) để cảm nhận tầm quan trọng của văn hóa này đối với xứ sở hoa anh đào. Không chỉ ở món ăn mà còn ở cách bố cục căn phòng, trang trí, chủ đề và cách chủ nhà chào đón khách (cũng như cách khách mời cảm ơn), bạn sẽ nhận ra rằng Wasoku chính là một văn hóa quan trọng và không thể thiếu trong lối sống của người Nhật từ ngàn xưa đến nay.
| Những món ẩm thực tinh túy đại diện cho Wasoku |
Nổi tiếng và có hương vị bùng nổ nhất, những miếng sushi là một nghệ thuật với thành phần tươi ngon, mang đến niềm vui tuyệt đối mỗi khi nó xuất hiện trên bàn ăn.
Món mì kiều mạch truyền thống được phục vụ lạnh với các loại toppings tùy chọn khác nhau. Là món ăn đặc biệt, soba được cho rằng sẽ xóa tan những điều không may mắn trước thềm năm mới nên thường được người dân Nhật Bản dùng trong đêm giao thừa.
Tương tự như Sukiyaki, shabu-shabu là món lẩu gồm thịt bò thái mỏng, hoặc hải sản và thịt heo cùng rau củ có thể tùy chỉnh theo sở thích của mỗi người. Với hai loại nước sốt đặc biệt là ponzu và sốt mè, đây là món ăn thiên đường dành cho mỗi tín đồ ẩm thực khi đến Nhật Bản.
Lấy nguyên tắc chính của Wasoku và nâng lên thành bữa ăn đẳng cấp, kaseki là bữa tiệc truyền thống gồm những món ăn nhỏ thể hiện đỉnh cao của sự tươi mát và thanh lịch trong từng nguyên liệu món ăn đại diện theo mùa.
Với thành phần là rau củ thay đổi theo mùa cùng nhiều loại hải sản, tempura là món ăn phổ biến không thể thiếu trong mỗi bữa ăn từ đơn giản đến sang trọng trong phong cách ẩm thực xứ sở Phù tang.
Bài viết độc quyền của tạp chí Nữ Doanh Nhân.
Độc giả đang đọc bài viết “WASOKU – Nghệ thuật hài hòa và tinh túy của ẩm thực Nhật Bản” tại chuyên mục Du lịch & Ẩm thực của Tạp chí Nữ Doanh Nhân. Mời độc giả gửi ý kiến phản hồi và bài viết cộng tác cho chuyên mục này về địa chỉ email: bandoc@nudoanhnhan.net. Chân thành cảm ơn quý độc giả!
Đọc thêm: